Avrupa niçin inaktif aşı ya da Çin aşısını kullanmıyor?
Klasik aşı üretmek mümkün fakat üretimi çok çok sıkıntı o yüzden Avrupa’lılar tasarlaması kolay olan mRNA aşısı üretti ve aslında SARS’tan hazır olan Oxford aşısının modifiye edilmiş bir hali kullanılmaya başlandı.
İki aşıyı da üretmek görece kolay. İnaktif aşıda gerçek virüsü yetiştirmek, çoğaltmak sonra da öldürmek gerekiyor. Avrupa aşılarında buna gerek olmuyor, yerine virüsün DNA’sı üzerinden ilerleniyor.
Keza Çin müthiş kapasitesine karşın 100 milyon üretti aşağı üst. Avrupa ve ABD ise 400 milyon doz üretti. Çin yıl sonuna kadar 1 milyar üretirim diyor, Pfizer tek başına 2.5 milyar diyor. Direkt hazır olan Çin aşısını kullanmıyorlar çünkü dışarıya bağımlı olmak istemiyorlar.
Hangi aşıyı olmlalıyım?
Aslında bu soruya duruma nazaran cevap vermek daha hakikat olacaktır. Çok yaşlılarda ve vefat riski yüksek kümede mRNA tercih edilmeli çünkü daha güçlü bağışıklık sistemini tetikliyor ve birinci doz sonrası da az da olsa koruyor.
İnaktif olan Sinovac aşısı ise tam bir meyyit virüs içerdiğinden şu anda olan ve ilerde çıkabilecek mutasyonlara karşı daha tesirli. Çünkü tam virüs olduğundan bağışıklık sistemi her yer için antikor üretiyor, bir yerden tanımasa başka yerden tanıyor.
Güvenirlilik açısından iki aşı çeşidi de uygulamada inançlı. Fakat mRNA aşısı dünyada birinci kere kullanılan bir teknik olduğundan yüz yıldan fazla müddettir kullanılan inaktif Çin aşısına nazaran tercih etmek istemeyenler olabilir.
Hangi aşı daha fazla yan tesir yapar?
Uygulamada aşılar bağışıklık sistemini uyarır ve bağışıklık sistemimiz hasta olduğumuzu zannederek alarma geçer. Bu süreç kendimizi hasta hissetmemize yol açar. Münasebetiyle ne kadar güçlü uyarılırsanız o kadar kendinizi hasta hissedersiniz.
Alman mRNA tabanlı aşılarda yahut İngiliz virüs vektör aşılarında inaktif aşılara nazaran daha fazla uyarması nedeniyle daha fazla yan tesir görülmesi olağandır. Hali hazırda öteki nedenlerle çok hasta olanların aşılanmasında daha fazla dikkat edilmesi gerekmekte çünkü bu bireyler bağışıklık sisteminin yarattığı ekstra yükü kaldırmakta zorlanabilirler.
Virüs ne vakte bitecek?
Virüs belirli ki yıllar uzunluğu sürecek üzere gözüküyor. Dünya’da herkesi çok güçlü bir aşı ile 6 ay içerisinde aşılamamız gerekiyor. Ayrıyeten şimdilik dünyada faal kullanılan tüm aşılar bu kadar güçlü değiller. Bunun için ikinci kuşak hatta üçüncü jenerasyon aşılara muhtaçlığımız var.
Seneye bu yeni tip aşıları kullanmaya başlasak olağan hayatımıza dönebiliriz. Batılı ülkeler de gelecek sene bu iş çözülecektir fakat tüm dünyayı emsal biçimde korumalıyız ki virüsün yayılımından korunabilelim.
Her halükarda senelerce yıllık bir aşı olmamız gerekecek üzere gözüküyor. Lakin en gelişmiş buruna sıkılan bir aşı ile ileride bunu meskende kendimizde uygulayabileceğiz üzere görünüyor.
IntraNasal aşı ne işe fayda?
Bu tip aşılar virüsün gerçek hasta etme formunu taklit ederler. Bağışıklık sistemini hasta olmadan hastalık varmış üzere kandırmamız için çok faydalıdır. Virüs olağanda burun, ağız ve akciğer mukazosundan girmekte orada tutulum yapıp çoğaldıktan sonra aşağı yanlışsız indikçe kana karışıp tüm bedenimize yayılmaktadır.
Şu anda kasa yaptığımız aşılar kan tipi antkior üretimini sağlamakta virüs kana bulaşmaya başladıktan sonra tesir etmektedir. Bu yeni tip aşı, mukoza tipi antikor üretimini de sağlamakta ve virüsün buralarda da tutunup çoğalmasını engellemektedir.
Münasebetiyle siz hasta olmadan kas tipi aşılarda virüsü yayabilirken bu tip yeni aşıda hiç enfekte olmadığınız için yayma ihtimaliniz de olmayacaktır.
Düşük sıcaklık ihtiyacı Biontech aşısını ülkemizde nasıl tesirler?
O denli abartıldığı üzere bir şey kelam konusu değil. Yalıtımlı bir ortamda kuru buz koyarak gerektiğinde de bunu tazeleyerek nakledebiliyorsunuz yahut depolayabiliyorsunuz. Büyük hastenelerimizde hali hazırda soğutucular mevcut. Sıcaklığı devamlı takip eden sistemler var.
Aşılar ayrıyeten olağan buzdolabında 120 saat tesirli kalabilmekte. Oda sıcaklığında ise 6 saat sorun yaşamadan verimliliğini sürdürmekte. Fakat yeniden de ülkemiz sıhhat ocaklarında değil hastanelerde bu aşıyı uygulamayı tercih edecek.
Pandemi Türkiye için ne vakit biter?
Ülkemizde pandeminin bitmesi için toplum bağışıklığının sağlanması gerekmekte. Yalnız bu toplum bağışıklığı virüsten virüse değişen bir süreç. Mesela kızamıkta %95 üzere bir sayı iken çocuk felcinde %80 istemekte.
Covid 19 için bu sayı bilinmemekle bir arada çok bulaşıcı olduğu düşünülürse çok yüksek bir sayı olması gerekmekte. Ayrıyeten öbür hastalıklar için çok tesirli aşıları yıllar içinde geliştirdiğimizi düşünürseniz ve Covid-19 için tesirli aşıda yolun başında olduğumuz düşünülürse toplumun tamamını aşılamanın gerekli olduğunu varsayım edebiliriz.
Bu durumda 85 milyon nüfus ve 5 milyon da göçmen olduğu düşünüldüğünde çocuklar da dahil olmak üzere 180 milyon doz aşı yapmamız gerekmektedir. Şu ana kadar 19 milyon doz aşı yapmış bulunmaktayız ve günde 250 bin doz ortalama ile devam etmekteyiz. Bu halde devam edilirse 650 gün sonra tüm aşılama bitmiş olacak. Fakat aşıların şahısları 3 ila 9 ay koruduğu düşünülürse aşılama suratını ya da aşı kalitesini süratle arttırmamız gerektiği açık.
